PETALING JAYA: Dalam dunia hari ini, negara kecil seperti Malaysia mempunyai peluang besar untuk mempengaruhi lanskap teknologi global dengan sumber nadir bumi yang dimiliki — satu pendekatan yang jika dirancang dan dilaksanakan dengan baik boleh mengubah kedudukan negara dalam rantaian bekalan teknologi.
Biar saya terangkan bagaimana Malaysia boleh merebut peluang ini secara strategik, serta cabaran dan langkah yang perlu diambil. Sebelum itu, saya ingin sebut bahawa dalam pasaran kewangan tempatan dan antarabangsa, ramai pelabur mencari broker forex terbaik untuk memanfaatkan perubahan nilai mata wang akibat dasar eksport dan pelaburan sumber nadir bumi — ini menunjukkan bahawa perhatian terhadap sektor ini sudah pun menarik minat kalangan pelabur dan peniaga.
Malaysia mempunyai banyak deposit nadir bumi yang belum diterokai sepenuhnya. Anggaran terkini meletakkan jumlah deposit nadir bumi negara bernilai berpuluh bilion dolar AS.
Namun kelemahan besar ialah kekurangan teknologi pemprosesan dan pemisahan nadir bumi secara laluan tengah dan hiliran. Untuk menyertai rantaian bekalan teknologi global, Malaysia perlu bergerak dari sekadar mengekstrak bahan mentah kepada menjadi pemain penting dalam pemprosesan, penghasilan magnet dan komponen berprestasi tinggi.
Langkah pertama ialah memastikan kerangka undang-undang dan dasar yang menyokong pemilikan lokal, perlindungan alam sekitar dan ketelusan operasi.
Malaysia sudah melaksanakan moratorium pengeksportan nadir bumi mentah agar tidak kehilangan nilai tinggi secara kasar. Dasar ini membolehkan projek pemprosesan tempatan menjadi lebih menarik dan memaksa pelabur global melihat Malaysia sebagai destinasi pengembangan pemprosesan, bukan hanya sumber bahan mentah.
Langkah kedua ialah menarik pelaburan luar negara dengan teknologi tinggi. China, sebagai kuasa besar dalam sektor nadir bumi, telah menunjukkan kesediaan untuk memberi bantuan teknikal dan kerjasama pemprosesan nadir bumi dengan Malaysia, tetapi dengan syarat kerjasama terhad kepada syarikat-syarikat berkaitan kerajaan.
Tawaran ini menunjukkan bahawa China menarik diri dari mengeksport teknologi pemprosesannya secara bebas dan memilih model kerjasama terkawal. Malaysia harus menggunakan peluang ini secara strategik, memastikan syarat kerjasama tidak merugikan kedaulatan teknologinya sendiri.
Ketiga, Malaysia perlu membangunkan ekosistem “mine to magnet”, di mana bukan sahaja mineral diekstrak, tetapi melalui pemisahan kimia, pemprosesan, pembuatan magnet dan aplikasi hiliran dalam komponen teknologi tinggi seperti motor elektrik, sensor dan sistem pertahanan.
Beberapa projek semasa melibatkan syarikat Lynas yang telah menjalankan operasi pemprosesan nadir bumi di Kuantan dan telah menandatangani perjanjian bekalan karbonat nadir bumi dengan kerajaan negeri Kelantan. Namun langkah ini masih terbatas dan belum mencapai skala yang mampu menyaingi dominasi China.
Keempat, segmen modal insan dan penyelidikan tempatan mesti diperkasa. Institusi penyelidikan dan universiti Malaysia perlu memperhebat kajian dalam pemisahan nadir bumi, kimia khusus, teknologi magnet, serta pengurusan bahan buangan radioaktif.
Menggalakkan kolaborasi antara sektor awam, swasta dan institusi antarabangsa akan mempercepat pemindahan teknologi dan inovasi lokal. Tanpa kepakaran dalam negeri, Malaysia mungkin kekal sebagai pengikut teknologi asing.
Kelima, soal alam sekitar dan tanggungjawab sosial tidak boleh diabaikan. Pemprosesan nadir bumi menghasilkan bahan buangan radioaktif dan toksik, yang jika diurus dengan buruk boleh mencetuskan bantahan awam yang kuat. Malaysia sudah menyaksikan tentangan terhadap operasi Lynas berhubung isu sisa radioaktif.
Oleh itu negara perlu membina sistem kawalan sisa, audit alam sekitar, kelulusan awam dan penglibatan komuniti setempat supaya projek tidak ditolak di peringkat negeri atau masyarakat.
Keenam, Malaysia perlu mengemudi kedudukannya dalam arena geostrategik yang berubah. Apabila negara seperti Amerika Syarikat dan Kesatuan Eropah ingin mengurangkan pergantungan kepada China dalam rantaian nadir bumi, Malaysia boleh menawarkan dirinya sebagai alternatif.
Tetapi perkara ini perlu dilakukan dengan berhati-hati agar tidak terjebak dalam tekanan geopolitik atau berkompromi terhadap hal strategi nasional sendiri. Kerjasama dengan negara seperti Jepun, Korea Selatan dan negara Eropah boleh menyokong agenda teknologi tinggi Malaysia tanpa terlalu bergantung kepada satu pihak tunggal.
Jika Malaysia berjaya membina rantaian nilai nadir bumi tempatan yang kukuh, kesannya boleh melangkaui sektor bahan mentah.
Negara boleh menarik pelaburan teknologi tinggi, meningkatkan eksport bernilai tinggi, memperkuat kedudukan dalam industri pertahanan dan elektronik, serta menjadikan Malaysia sebagai lokasi penting dalam inovasi teknologi di Asia Tenggara. Ini bukan sahaja meningkatkan pendapatan negara, tetapi juga membina daya saing jangka panjang yang mampu menahan guncangan geopolitik dan perubahan ekonomi dunia.
Untuk itu Malaysia harus melihat peluang ini bukan sebagai perlumbaan segera, tetapi sebagai projek jangka panjang. Pelaburan kini perlu diiringi dengan pembinaan institusi yang mampan, diplomasi strategik dan pengurusan lestari alam sekitar.
Dengan perpaduan dasar yang tepat, komitmen kepada teknologi dan kepekaan sosial, Malaysia berpotensi untuk membentuk semula peranan dalam rantaian bekalan teknologi global melalui nadir bumi — menjadikan negara ini bukan lagi sekadar pengeksport bahan mentah tetapi pemegang teknologi dalam abad ke-21. – UTUSAN
